دوغاب چیست؟
به طور کلی هر سوسپانسیونی که از ترکیب مواد جامد با چگالی بالا و مایعات تشکیل شود را دوغاب گویند. این مایع با جامداتی که چگالی بیشتری در مقایسه با آن دارند مخلوط می‌شود. ابعاد این ذرات ممکن است از یک میکرون تا چند صد میلی‌متر را نیز در بر بگیرد. دوغاب برای ساخت و ساز و تعمیرات مخصوصا برای درزها و منافذ که نمی‌توان آن‌ها را به کمک مصالح دیگر پوشش داد گزینه مناسبی است. دوغاب به دلیل روانی زیاد عموما برای پر کردن فضاهایی که امکان دسترسی به آنجا وجود ندارد و همچنین آب‌بندی آن نقاط مد نظر است مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از دوغاب می‌تواند باعث مسدود شدن و عدم نفوذ جریان هوا یا آب به این درزها و منفذها شود.
اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم دوغاب چیست و چه کاربردی دارد باید توضیح دهیم که دوغاب می‌تواند مخلوطی از سیمان و آب باشد یا اینکه از ترکیب سیمان سفید، پودر سنگ و ... حاصل شود و برای موارد صنعتی یا خانگی مورد استفاده قرار گیرد. مثلا برای آب‌بندی تونل‌ها اطراف میدان‌های لوله‌های آب و گاز، متروها، کف‌کشی، کاشی‌کاری و ... دوغاب بهترین گزینه به شمار می‌رود. با در نظر گرفتن تمامی این کارکردها و اهمیت این ماده در امر ساخت‌وساز، مجموعه پایون تصمیم گرفته تا این مقاله را به بررسی کاربردهای دوغاب اختصاص دهد؛ پس تا انتها ما را همراهی کنید.
دوغاب چیست؟
همان‌طور که گفتیم، دوغاب مخلوطیست از جامدات چگال‌تر از آب در مایع که معمولاً آب است و اندازه ذرات جامد می‌تواند از ۱ میکرون تا صدها میلی‌متر باشد.
دوغاب انواع گوناگون و کاربردهای بی‌شماری دارد که بعضی از آن‌ها عبارتند از:
- مخلوطی از آب و سیمان که برای ساخت بتن استفاده می‌شود.
- مخلوطی از پودرهای سرامیکی و افزودنی‌ها (شامل دیسپرسانت‌ها و …) برای شکل‌دهی بدنه‌های سرامیکی.
- مخلوطی از پودر سنگ و چسب کاشی برای درزگیری کاشی و سرامیک یا مقاوم‌سازی آن‌ها.
به عنوان مثال، برای درزگیری کاشی و سرامیک از دوغاب سیمان سفید، پودر سنگ، رنگ خشک استفاده می‌شود یا برای تولید بتن از ترکیب سیمان، آب، شن و ماسه، دوغاب مخصوص بهره می‌برند و برای تزریق در تونل‌ها و لوله‌ها از سیمان و آب و مخلوط مواد افزودنی خاص برای ساخت دوغاب استفاده می‌کنند.
برای تهیه دوغاب نسبت آب به سیمان یک عامل مهم است. این نسبت باید به گونه‌ای در نظر گرفته شود که دوغاب روان و قابل پخشی حاصل شود که به راحتی جامد شده و مقاوم باشد. نسبت آب به سیمان بستگی به نوع سیمان، نحوه قرارگیری دوغاب، شرایط محیط و خصوصیات مورد نظر دارد.
دوغاب چیست
انواع دوغاب
انواع دوغاب را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
دوغاب سیمان سفید
این نوع دوغاب از ترکیب پودر خاک و سیمان سفید تشکیل می‌شود و برای درزگیری کاشی و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دوغاب رنگی
دوغاب رنگی علاوه بر پودر خاک و سیمان سفید، شامل پودر رنگ خشک یا اکریلیک می‌شود و برای ایجاد رنگ و زیبایی در دوغاب به کار می‌رود؛ مثلا محل‌هایی که نیاز به پوشش درز بین چیزهای غیر سفید دارد، دوغاب رنگی گزینه مناسبی است.
دوغاب گچی
این نوع دوغاب از مخلوط آب و گچ حاصل می‌شود. دوغاب گچی برای درزگیری طاق‌های ضربی، پر کردن خلل و فرورفتگی‌های سطح دیوار و سقف و شکل‌دهی بدنه‌های سرامیکی حاصل می‌شود.
دوغاب طوسی یا خاکستری
این نوع دوغاب از ترکیب پودر خاک و سیمان سیاه تشکیل می‌شود و برای پر کردن فضاهای خالی و آب‌بندی استفاده می‌شود.
دوغاب سیمان سیاه
این نوع دوغاب از ترکیب آب، پودر خاک سنگ و سیمان سیاه تشکیل شده و برای تزریق در تونل‌ها و متروها و لوله‌های گاز استفاده می‌شود.
مواد تشکیل دهنده دوغاب
دوغاب یک سوسپانسیون روان از مواد پودری و آب است که در صنعت ساختمان و تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه این مقاله از پایون با بررسی اینکه مواد دوغاب چیست با ما همراه باشید. به طور کلی باید گفت مواد تشکیل دهنده دوغاب به نوع و کاربرد آن بستگی دارد که عبارتند از:
- آب: حلال برای پودرهای سخت و مواد افزودن
- سیمان: پودر سختی که با آب واکنش داده و خاصیت چسبندگی و مقاومت را به دوغاب می‌دهد.
- مواد افزودنی: پودرها، رنگ‌ها، الیاف، فوم‌ها و ... که برای بهبود خصوصیات دوغاب اضافه می‌شوند.
دوغاب سیمان چیست؟
دوغاب سیمان یک نوع ماده ساختمانی است که از ترکیب آب و سیمان به همراه مواد افزودنی دیگر به دست می‌آید. دوغاب سیمان برای چسباندن، پر کردن، تزریق، تقویت و ترمیم سطوح مختلف استفاده می‌شود. این دوغاب دارای خصوصیات مختلفی است که بستگی به نوع و نسبت مواد تشکیل دهنده آن دارد. برخی از خصوصیات دوغاب سیمان عبارتند از:
- روانی: قابلیت جریان و پخش شدن دوغاب روی سطح
- چسبندگی: قابلیت چسبیدن دوغاب به سطح
- مقاومت: قابلیت تحمل فشار و کشش دوغاب پس از جامد شدن
- خود تراز شوندگی: قابلیت از بین رفتن ناهمواری‌های سطح پس از پخش شدن دوغاب
- ضد آب: قابلیت جلوگیری از نفوذ آب به داخل دوغاب
همچنین جا دارد در این قسمت از مقاله بگوییم دوغاب گچ چیست و چه کاربردی دارد؟ این دوغاب که از ویسکوزیته بالایی برخوردار است به سرعت خشک می‌شود و از این رو برای درزگیری ترک‌های سقف و گچ‌بری گزینه مناسبی است.
به علاوه اگر بخواهیم درباره اینکه دوغاب گلی چیست نیز صحبت کنیم، لازم است بدانید این محصول از مخلوط کردن آب و خاک یا پودرهای سرامیکی حاصل می‌شود. دوغاب گلی بری شکل‌دهی به قطعات سفال و سرامیک، لعاب کاری روی آن‌ها و تزئین رنگ‌آمیزی آن‌ها استفاده می‌شود. این دوغاب برخلاف دوغاب گچی ویسکوزیته پایینی دارد و زمان خشک شدن آن زیاد است.
دوغاب سیمان
ترکیبات سازنده دوغاب چیست؟
ترکیبات سازنده دوغاب، موادی هستند که با سیمان و آب ترکیب شده و خصوصیات دوغاب را تعیین می‌کنند. این مواد می‌توانند به دسته‌های زیر تقسیم شوند:
- پودرهای سخت: موادی هستند که با آب واکنش نمی‌دهند و به عنوان پرکننده و تقویت کننده دوغاب عمل می‌کنند. مثال‌هایی از این مواد عبارتند از شن، ماسه، پودر سنگ، پودر گچ، پودر آهک و ...
- پودرهای نرم: این مواد با آب واکنش داده و خاصیت چسبندگی، روانی، ضد آب و ... را در دوغاب ایجاد می‌کنند. مثال‌هایی از این مواد عبارتند از سیلیس فعال، خاکستر پروانه، لاتکس، رزین و ...
- الیاف: موادی هستند که به صورت رشته‌ای یا خرده‌ای در دوغاب قرار می‌گیرند و موجب مقاومت در برابر کشش، خمش و ترک در دوغاب می‌شوند. مثال‌هایی از این مواد عبارتند از الیاف شیشه، الیاف پلی‌پروپیلن، الیاف استیل و ...
- فوم‌ها: موادی هستند که حاصل از تولید حباب‌های هوا در داخل دوغاب هستند و خصوصیات سبک بودن، عایق بودن و جذب صدا را به دوغاب می‌دهند. مثال‌هایی از این مواد عبارتند از فوم سلولز، فوم پلی‌اورتان، فوم پروتئین و ...
- رنگ‌ها: موادی هستند که رنگ دلخواه را به دوغاب می‌دهند و مثال‌هایی از این مواد عبارتند از رنگ خشک، رنگ روغن، رنگ آب و ...
طرز تهیه دوغاب سیمان و پودر سنگ و نسبت سیمان به پودر سنگ در دوغاب
دوغاب سیمان و پودر سنگ یک نوع ماده ساختمانی است که برای درزگیری، پر کردن، تزریق و تقویت سطوح مختلف استفاده می‌شود. برای تهیه دوغاب سیمان و پودر سنگ، نیاز به آب، سیمان سفید و پودر سنگ دارید. نسبت سیمان به پودر سنگ در دوغاب بستگی به نوع و کاربرد آن دارد. به طور کلی، می‌توان با استفاده از نسبت‌های زیر به دوغاب‌هایی با کارایی مختلف دست یافت:
- برای بندکشی: نسبت یک به دو، یعنی برای هر پیمانه سیمان، دو پیمانه پودر سنگ اضافه کنید.
- برای کف: نسبت یک به یک، یعنی برای هر پیمانه سیمان، یک پیمانه پودر سنگ اضافه کنید.
طرز تهیه دوغاب سیمان و پودر سنگ به شرح زیر است:
- ابتدا یک ظرف را با آب پر کنید. مقدار آب باید حدوداً نصف مقدار مواد خشک باشد.
- سپس پودر سنگ را به آب اضافه کنید و با چوب یا کمچه هم بزنید تا مخلوط شوند.
- بعد از آن، سیمان را با نسبت مورد نظر به ترکیب اضافه کنید و مجدد هم بزنید تا دوغاب روان و یکدست شود.
- در صورت لزوم مقدار آب یا مواد خشک را تنظیم کنید تا دوغاب به شل و سفت بودن مطلوب برسد.
- در صورت تمایل می‌توانید رنگ خشک یا مایع را به دوغاب اضافه کنید تا رنگ دلخواه را به آن بدهید.
کاربرد دوغاب در آب‌بندی تونل‌ها
دوغاب در آب‌بندی تونل‌ها نیز کارایی زیادی دارد و یکی از محصولاتی است که گرچه کم اهمیت به نظر می‌رسد، اما نقش بزرگی را در این حوزه ایفا می‌کند. اغلب برای حفظ سلامت و ایمنی سازه‌های مهم و پرهزینه‌ای مثل تونل‌ها و سدها از دوغاب کمک می‌گیرند؛ مثلا با تزریق دوغاب به شکاف‌ها و ترک‌های دیواره تونل، مانع از نفوذ آب‌های زیرزمینی به داخل تونل می‌شوند.
دوغاب مورد استفاده برای آب‌بندی تونل‌ها باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا بهترین عملکرد را از خود نشان دهد:
- روانی: قابلیت جریان و پخش شدن دوغاب در شکاف‌ها و ترک‌ها
- چسبندگی: قابلیت چسبیدن دوغاب به سطح سنگ
- نفوذپذیری: قابلیت جلوگیری از عبور آب از داخل دوغاب
- مقاومت: قابلیت تحمل فشار و کشش دوغاب پس از جامد شدن
برای رسیدن به این خصوصیات، دوغاب باید از نسبت مناسب آب به سیمان و مواد افزودنی خاص تشکیل شود. نسبت آب به سیمان بستگی به نوع سیمان، نحوه قرارگیری دوغاب، شرایط محیط و خصوصیات مورد نظر دارد. به طور کلی، نسبت آب به سیمان بین 0.3 تا 0.6 تخمین زده می‌شود. مواد افزودنی ممکن است شامل پودرهای نرم، الیاف، فوم‌ها، رنگ‌ها و ... باشند که برای بهبود خصوصیات دوغاب اضافه می‌شوند.
آب‌بندی تونل‌ها با دوغاب
کاربرد دوغاب
همان طور که گفتیم، دوغاب در دو حالت تولید می‌شود و برای کاربردهای متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. حالت اول به صورت سوسپانسیونی از پودر سنگ و سایر پودرهای سرامیکی که برای درزگیری سرامیک و کاشی یا استحکام آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و دومی که از ترکیب آب و سیمان، سوسپانسیون بتن را تولید می‌کنند.
با توجه به این که هر دوغاب چگونه درست می‌شود، می‌توان آن را برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار داد:
- درزگیری: برای پر کردن فضاهای خالی بین کاشی‌ها، سرامیک‌ها، سنگ‌ها و ... از دوغاب استفاده می‌کنند تا رطوبت و نم باعث کاهش مقاومت و طول عمر کاشی‌کاری و سنگ‌کاری نشود.
- ترمیم و تزریق: برای تقویت و آب‌بندی شکاف‌ها و ترک‌های سطوح مختلف و همچنین برای بازسازی و تعمیر سطوح آسیب دیده می‌توان از دوغاب کمک گرفت تا هزینه‌ها و زمان بازسازی کاهش یابد.
- پی ریزی: پر کردن فضاهای خالی بین بتن به کمک دوغاب یکی از مراحل اصلی پی ریزی به شمار می‌رود. این روش منجر به افزایش مقاومت بتن نسبت به فشارهای حاصل از بارهای وارده می‌شود.
- عایق آب: در مورد سازه‌هایی که ممکن است تحت تاثیر آب قرار گرفته و آسیب ببیند از دوغاب استفاده می‌کنند تا سازه ضد آب شود.
- بتن ریزی: بعد از بتن ریزی هر سازه‌ای ممکن است ناهمواری رخ دهد که در این صورت قرارگیری تجهیزات و سایر مصالح روی آن با چالش روبه‌رو خواهند شد. به این ترتیب می‌توان با کمک دوغاب سطحی صاف و یکدست را روی بتن ایجاد نمود.
- چسباندن و پوشش: برای چسباندن سطوح به یکدیگر یا پوشاندن و زیباسازی سطوح نیز می‌توان از دوغاب استفاده نمود.
- فونداسیون: زمانی که برای پی ریزی ساختمان از فونداسیون استفاده می‌شود، وجود منافذ و شکاف‌های حتی جزئی می‌تواند منجر به آسیب به ساختمان و فرونشست آن در آینده شود. دوغاب یکی از بهترین موادی است که با نفوذ به ریزترین منافذ می‌تواند جلوی حوادث احتمالی را بگیرد.
- ملات و درون پی ریزی: دوغاب درون ملات و پی ریزی تضمین کننده عدم نفوذ رطوبت به ساختمان خواهد بود.
- ساخت سد: ترکیب دوغاب و سایر مواد در هنگام بسترسازی باعث می‌شود تا نفوذ آب به زمین به حداقل میزان ممکن برسد.
- فیکس کردن میلگرد یا میله: با دوغاب به راحتی می‌توان انواع میله یا میلگرد را با حداقل هزینه در جای خود فیکس کرد.
- پی‌ریزی پایه‌های پل: مخلوط دوغاب‌های سیمانی و سایر ترکیبات برای پی‌ریزی پایه‌های پل گزینه مناسبی است.
برای هر کاربرد، نوع و نسبت مواد تشکیل دهنده دوغاب ممکن است متفاوت باشد. برای انتخاب دوغاب مناسب باید به خصوصیات دوغاب، نحوه قرارگیری آن، شرایط محیط و نیازهای مشتری توجه کرد.
چرا استفاده از دوغاب مهم است؟
استفاده از دوغاب از این حیث مهم است که می‌تواند با کمترین هزینه بهترین خروجی را برای هر پروژه داشته باشد؛ مثلا دوغاب می‌تواند به چسباندن، پر کردن، تزریق، ترمیم و زیباسازی سطوح مختلف کمک کند. دوغاب باعث می‌شود که سطوح مقاومت بیشتری پیدا کنند، ضد آب شوند و به عنوان عایق صدا عمل کنند. دوغاب همچنین از نفوذ حشرات، رطوبت و آب‌های زیرزمینی به داخل ساختمان جلوگیری کند. دوغاب در صنعت ساختمان و تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای ساخت بتن، درزگیری کاشی و سرامیک، آب‌بندی تونل‌ها و سدها، تقویت و تعمیر سطوح آسیب دیده و ... به کار می‌رود.
نسبت سیمان به ماسه در دوغاب چقدر است؟
نسبت سیمان به ماسه در دوغاب بستگی به نوع و کاربرد آن دارد؛ به این معنی که میزان هر یک از مواد اولیه با توجه به محل مصرف دوغاب متفاوت است. به طور کلی، می‌توانید از نسبت‌های زیر برای ساخت دوغاب‌های مختلف استفاده کنید:
- برای بندکشی سرامیک و کاشی می‌توانید دوغاب سیمان سفید و پودر سنگ را با نسبت 1:4 و مقدار 400 کیلو سیمان در یک متر مکعب ملات تهیه کنید.
- برای بندکشی موزاییک فرنگی بهتر است دوغاب سیمان سفید و خاک سنگ را با نسبت 1:6 و مقدار 225 کیلوگرم سیمان در یک متر مکعب ملات استفاده نمایید.
- بهترین نسبت دوغاب ماسه سیمان نیز نسبت‌های 1 به 4 است یعنی به ازا هر 4 واحد سیمان 1 واحد ماسه باید اضافه شود. در تهیه دوغاب سیمان ماسه که برای پر کردن درزهای سرامیک کف و غیره مورد استفاده است، نسبت دوغاب سیمان ماسه به پودر سنگ در هر متر مربع 23 به 75 لیتر است.
مدت‌زمان خشک شدن دوغاب چقدر است؟
مدت‌زمان خشک شدن دوغاب نیز بستگی به نوع و کاربرد آن دارد. به طور کلی، می‌توان زمان حدودی خشک شدن هر دوغاب را به صورت زیر در نظر گرفت:
- دوغاب سیمان سیاه: حدودا نصف روز طول می‌کشد تا خشک شود.
- دوغاب سیمان سفید: حدودا یک روز برای خشک شدن به زمان نیاز دارد.
- دوغاب سرامیک و پودر سنگ: حدودا 12 ساعت طول می‌کشد تا خشک شود.
البته این زمان‌ها ممکن است با توجه به شرایط محیطی، نحوه قرارگیری دوغاب، نسبت آب به سیمان و مواد افزودنی تغییر کنند. برای اطمینان از خشک شدن دوغاب، بهتر است قبل از رفت‌وآمد یا ریختن آب روی سطح، با لمس کردن دوغاب وضعیت آن را بررسی کنید.
موارد استفاده دوغاب چیست؟
دوغاب یک نوع سوسپانسیون است که از مخلوط کردن آب و مواد پودری مانند سیمان، گچ، سنگ، یا سرامیک به دست می‌آید. دوغاب در موارد مختلفی در صنعت ساختمان، هنر، و صنایع دستی استفاده می‌شود. برخی از این موارد عبارتند از:
- پر کردن خلل و فرورفتگی‌های سطح دیوار و سقف
- درزگیری و بندکشی کاشی، سرامیک، و موزاییک
- شکل‌دهی به قطعات سفال و سرامیک
- لعاب‌کاری روی قطعات سفال و سرامیک
- تقویت بستر و زیر بستر فونداسیون پل‌ها
- جلوگیری از نفوذ آب در زیر سد
- تولید بتن با استفاده از دوغاب آب و سیمان
چنانچه به خدمات تیمی حرفه‌ای و قدرتمند در حوزه مستحکم سازی سازه‌ها نیاز دارید، گروه پایون همراه همیشگی شما خواهد بود. برای کسب اطلاعات تکمیلی، از طریق بخش تماس با ما با کارشناسان این واحد ارتباط برقرار نمایید.